Amasya Taşova Arpaderesi köyü tarihçesine bir pencere açalım dedik.
Arpaderesi köyü kuruluşu 1800’lü yıllara dayanıyor. Bir rivayete göre Tekelüze (Gürsu) köyünden ayrıldığı yazılsa söylense de büyüklerimizden ve kayıtlardan araştırdık. Ulaştığımız bilgileri sizlerle paylaşacağız. Köyağasigil sülalesinden İsmail ATALAY’dan aldığımız bilgilere göre;
Arpaderesi Köyü Osmanlı döneminde Amasya Valiliğinde Paşa olarak görev yapan Mustafa bey, dönemin Osmanlı hükümetine çok hizmetlerde bulunmuştur. Amasya merkeze çeşitli Mustafa bey Camii, Hamamı yaptırmıştır. Hizmetlerinin karşılığından Mustafa beye Osmanlı hükümeti bu hizmetlerinden dolayı istediğin zaman istediğin yere yerleşebilir, Valinin emriyle yerleştiğin yeri bize bildirdiğinde Mustafa bey adına o bölge verilecektir denir. Mustafa bey yanına aile efradını ve kardeşini de alır, şimdiki Yemişenbükü, Yeni adı Taşova ırmak kenarına yerleşmeye karar verir. Bir süre orada kalırlar. Kendi aralarında istişare ederler. Amasya’da zaten ırmak kenarındaydık, buradan ayrılalım daha sakin ve sivri sineklerin olmadığı havadar bir yere yerleşmeye karar veririler. Şimdiki Köy deresinin üst tarafı olan ATALAY, BOLAT, ÖZÇELİK, YILDIZ soyadlı köyagasigil sülalelerin yerleşim yeri olan köyün üst tarafına yerleşirler. İki kardeş birisi çiftçiliği üslenir, diğeri hayvanları alır, kendi aile efradı ile yaylaya çıkar. Arazilerdeki ürünlerin hasat zamanı köyde tarım ile uğraşan kardeş, yayladaki kardeşine haber gönderir. Yayladaki hayvancılıkla uğraşan kardeşine der ki, ”hayvanları al gel, hasat yapalım” Kardeşi gelmez. Tekrar haber gönderir, süre verir. ”Gelirsen gel gelmezsen bir daha gelme” der. Yayladaki hayvancılıkla uğraşan kardeşi gelmez. Yayla zamanı bitince hayvanları alır şimdiki Tekelüze (Gürsu) mevki, köyüne gelir. Oraya yerleşir. Böylece Tekelüze köyü kuruluşu gerçekleşir. Çevre köylerden katılanlar sayesinde Tekelüze köyü büyümüş ve kalabalıklaşmıştır.
Tarımla uğraşan ağabey ise Arpaderesi köyüne gelip, Arpaderesi köyünü kurmuş oraya yerleşmiştir. Mustafa bey Etraftaki sülalelerin tarlalarının başlarında, ikamet eden sülalelere köy merkezindeki arazileri ücretsiz ve karşılıksız hibe eder. Köyün evvelki adı Balaklu oba köyüdür. Yani Tekelüze ile Arpaderesi köyü İki kardeş tarafından kurulmuş ve kuruluşu aynı senelere isabet eder. İki köyün arazisi birbiri ile karışmıştır. İki köylüler, birbirlerine hem köy, hem tarla komşusudur.
Balaklu oba köyünün 20 hane olduğu 1840 yılı kayıtlarında görülmektedir.
Köyümüzün Kuzey batısındaki domuzluk deresinin kenarında, köyün küçük mezarlık diye tanımladığı mezarlığın batısında Arpaderesi mevkii vardır. Bu mevkiinin ismi köyümüze verilmiş olup, köyümüze ARPADERESİ ismi konmuştur. Daha sonra bu yerleşim yerine o dönemde köyümüzün diğer halkı herkes kendi tarlasının içinde ikamet ediyormuş, Mustafabey ve ailesinin geldiğini ve yerleştiğini duyan çevredeki sülaleler şimdiki köyümüzün bulunduğu mevkiye gelir yerleşirler. Çevre köylerimizden de gelenler olmuş ve Köyümüz çok kalabalıklaşmıştır. Şu anda köyümüz yaklaşık 100 hane ikamet ettiği tahmin edilmektedir. Çevremizdeki bir çok köy ve kasabaların isimleri değiştiği halde Arpaderesi’nin ismi değişmemiştir.
Köyümüz 1943 yılı Erbaa – Lâdik – arasının çok yoğun etkilendiği deprem meydana gelir. Bu deprem 26–27 Kasım 1943 gecesi saat 02.30’da gerçekleşmiştir. Depremden kaçarak kurtulanlar o geceki acı manzarayı hatıralarında hep taze tutarak anlatırlar. Sanki şimdi yaşarmış gibi üzülürler. Köyümüzün evleri ahşap kerpiçden olduğu için çok can kaybı ve yaralanmalar oldu. Deprem sabaha kadar aralıklarla sürdü. Köyümüzdeki çoğu evlerin alt katları ahır olduğu için hayvanlar öldü. Köyümüzün halkı için hayvanların ölümü de büyük bir acıydı. Çünkü köylülerimizin geçim kaynağı hayvancılık ve tarımdı. Tarım hayvanlarla yapılıyordu. Köyümüze İlk elektrik 1978 yılında geldi. 1980’li yıllarda köyümüz Ekonomik nedenlerle çevremizdeki köyler gibi İstanbul’a büyük göç verdi. Günümüzde sevindirici olay oldu, emekli olan büyüklerimiz köyümüze geri dönerek betonarme ev yapmaya başladılar. Köyümüz modern bir şekil almaya başladı. Geriye dönüş hızla devam etmektedir.
Kaynak: İsmail ATALAY
Hazırlayan: Ahmet ŞİMŞEK
