Amasya İtimat

TARİHÇİ TALHA UĞURLUEL İKİ KALE’Yİ DE MUTLAKA GÖRMELİ!..

Ahmet Günaydın

Her iki Kale’de Taşova’ya 16 kilometre uzaklıkta. İlçemizin doğusunda Tarihi M. Ö. 300 yıllarına dayanan yaklaşık 2060 yıl önce Rum Pontus Kralı 6. Mitridates tarafından yaptırılan  Boğazkesen Köprüsü ve Definecilerin rüyalarını süsleyen Boğazkesen Kalesi ise tüm haşmeti ve sırlarıyla ve de Evliya Çelebi’nin mümbit topraklar diye adlandırdığı  gerçekten son derece verimli arazilere sahip yöre için Amasyalı Tarihçi Strabon da övgüyle bahsetmiş. Erbaalılar yöreye Kaleboğazı diyor.

İlçe merkezimizin tarihi çok eskiye dayanmıyorsa da çevremizde kadim medeniyetlere ev sahipliği yapmış bir çok tarihi yörelerimiz var. İşte bunlardan bir diğeri yine ilçemize 16 kilometre uzaklıkta kuzeyimizde Çalkaya köyündeki Hüvelen kalesi olarak bilinen Felenbel Kalesi.

Felenbel Kalesinde ne zaman yapıldığı bilinmeyen kartal figüründe kartalın uzunluğu yaklaşık beş metre. Kaya mezarının pencere kısmının hemen altında yer alan kartal figürü bu kalenin bir komutan mezarı olduğunu simgeliyor olup, Kartal figürünün çoğunlukla Roma döneminde asker mezarlarını simgelediği biliniyor.

Köylülerin anlatımı ile Felenbel (Hüvelen) kalesinin bilgilerini ihtiva eden  tablet (kitabe)’nin yaklaşık 60 yıl önce Amerika veya İngiliz turistler tarafından çalındığı iddia ediliyor. Kalenin kenarlarında bulunan oklar halen Amasya Müzesinde sergilenmektedir.

FELENBEL KALESİ:
Çalkaya köyü, Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Sonisa kazasının Felenbel nahiyesi, merkez köyü olarak görülmektedir. Felenbel nahiyesi, Destek Çayı kenarında kurulmuştur. Köyde bulunan Felenbel Kalesi ile ilgili ilk kayıtlar ise araştırmalarımız çerçevesinde Kubadoğlu beyliği dönemi ile karşımıza çıksa da kalenin yapımının bundan daha eski olduğu ve kalenin varlığı Pontus krallığı dönemine kadar uzanmakta olduğu söylenmektedir.
1318 yılında Samsun, Kavak ve Ladik yöresinde hakimiyet sağlayan Kubadoğlu Beyliği, Yıldırım Beyazid’in Samsun bölgesini fethiyle gerileme yaşamışlarsa da 1402 de Timur’un, Yıldırım Beyazid i yenerek Osmanlı devletinde ” Fetret Devri” dediğimiz dönemin başlamasıyla Kubadoğulları tekrar Samsun’u ele geçirmişler hakimiyet alanlarını Erbaa ve Niksar topraklarına kadar genişletmişlerdir. Amasya’da bulunan Çelebi Mehmet, Kubatoğulları üzerine yürüyerek bugün Çalkaya köyünde bulunan Felenbel kalesini zaptetmiş ve Samsun’un idaresini Taşanoğullarından Ahmed Beye vermiştir. Kubadoğulları Beyliği 1422 de tamamen yıkılmıştır. Felenbel Kalesi, bölgede Osmanlı hakimiyeti dönemlerinde de kullanılmıştır.

Köye 1 kilometre uzaklıktaki Kalenin tepesinin denizden yüksekliği yaklaşık 950 metre civarında ve büyükçe bir düzlükten oluşuyor.  Zamanla aşınmalar ve özellikle 1939-1944 yılları arasında meydana gelen depremlerde büyük hasarlar görmüş. Kalenin yıkılan sütun ve taşları yok. Definecilerin yıllar yılı içinde uhde kalan bu kaleye girmek son derece zor. Güney kesimindeki kapısından girmek dağcılara mahsus bir beceri olsa da, 1960’lı yıllarda 2 ayrı şahısın kalenin zirvesinden halatlarla bu zorlu mücadeleyi başardığı biliniyor. Belki bilmediklerimiz de olabilir. Kalenin üzerinde ve yanlarında bulunan odalar zamanla taş ve molozlarla dolduğu için kullanılmaz durumda. Kale odalarında dönem dönem o zamanki krallık ve beyliklerin kıymetli eşya ve paralarını muhafaza ettikleri biliniyor. Kalenin, 50 askerle, yüzlerce askere karşı günlerce mücadele edecek stratejik bir konumu var. Güney cephedeki kale kapısından girildiğinde bir çok odanın bulunduğu ve bir zamanlar zindan olarak kullanıldığı biliniyor.

Kalenin kuzey kısmında köy fırını tabir edilen ekmek fırınları yıkılmış. Yakın zamana kadar kartallara yuva olan kalenin tepesindeki yuvalarda artık kartallar yok. Bölgedeki kartal nesli bitmiş. Kale ve çevresi yine de şahin, baykuş ve çeşitli kuş türlerine ev sahipliği yapıyor.

BOĞAZKESEN KÖPRÜSÜ

Aslında bu köprü M. Ö. yaklaşık 40 yılında Rum Pontus Kralı 6. Mitridates döneminde Amasya ile Niksar’ı birbirine bağlamak amacıyla yaptırılmış ve 1983 yılına kadar kadar geçit vermiştir. Köprü kullanılmaz hale gelince 1984 yılında Amasya Köy Hizmetleri Müdürü Hasan Yeşilova’nın himmetleriyle çelik konstrüksiyon köprü yapılmıştır.

Ancak Boğazkesen köprüsü Erbaa Kaymakamlığı ve Erbaa Belediyesi ile Erbaa’nın yazar çizeri tarafından daha fazla sahipleniliyor ve köprü görselleri Tokat’ta da her platformda ön plana çıkarılıyor.
Çalkaya köyünden Nusret Öztürk’ün fotoğrafladığı Çalkaya’dan çekilen resim sakallı yaşlı insan siluetine benziyor. Yapılan yorumlar da bu durumu teyit ediyor. Kalenin güney kesiminde de Kaya mezarının pencere kısmının hemen altında yer alan kartal figürü bu kalenin bir komutan mezarı olduğunu simgeliyor. Kalenin tarihi milattan önceye dayanıyor.
Geçmişi milattan önceye dayanan her iki Kalede incelemelerde bulunmak üzere bu konuların uzmanı Araştırmacı ve Tarihçi Talha Uğurluel ilçemize getirtilerek araştırma yapması sağlanmalıdır.
Ancak bunca tarihi değerlere sahip ilçemizin vizyonsuz, ufku dar idarecilerle gelebileceği nokta maalesef burası.

Çok güzel bir coğrafyada bulunan Taşovamız bunu hak etmiyor.

smart

Yorum Ekle