Ahmet Günaydın
Son aylarda Yerel Eylem Gurubu (YEG) Derneği bulunan ilçelerle ilçemizi kıyaslayan izlenimleri kaleme alıyorum.
Suluova’dan Cihat Noyan hocamızın Asarcık İntibalarım adlı makalem için yaptığı ”Güzel ve içten bir yazı. Suluova ile ilgili intibalarınızı da yazmanızı sabırsızlıkla bekleyeceğim.” güzel yorumunu görünce Suluova intibalarım yazısını kaleme almaya karar verdim. Suluova’da çektiği son fotoğraflar için ayrıca Bilal Dincel kardeşime teşekkür ediyorum.
Suluova Türkiye gelişmişlik sıralamasında 2022 yılı istatistiklerine göre 923 ilçe içerisinde 3. kademe ve 320. sırada yer alırken, Taşova 4. kademede 625.sırada yer alıyor.
Amasya İlçeleri
| İlçe | Sıra | Skor | Kademe |
|---|---|---|---|
| Merkez | 190 | 0,651 | 2 |
| Merzifon | 213 | 0,547 | 2 |
| Suluova | 320 | 0,061 | 3 |
| Gümüşhacıköy | 474 | -0,269 | 4 |
| İlçe | Sıra | Skor | Kademe |
|---|---|---|---|
| Taşova | 625 | -0,490 | 4 |
| Hamamözü | 763 | -0,665 | 5 |
| Göynücek | 836 | -0,798 | 5 |
Bu nedenle Suluova, Merzifon ve Amasya merkezde YEG derneği kurulamadı. Suluova bizim bir tık üzerimizde. Taşova’dan 13 yıl sonra 1 Eylül 1957 yılında kurulan Suluova son 2021 31 Aralık ADNK Sistemine göre 39 bin nüfusu ile ilçemizin neredeyse 4 kat nüfusuna ulaşmış. Yüzölçümü ise 516 kilometrekare ile ilçemizin yarısı kadar. Rakımı: 510 metre.
SULUOVA TAŞOVA’YI NASIL DÖRDE KATLADI?
Aslında Suluova bugün herşeyini HACIBAYRAM Tren istasyonuna borçlu. Taşova’dan 13 yıl sonra 1 Eylül 1957’de kurulmasına rağmen Suluova’nın Taşova’yı yaklaşık dörde nasıl katladığına gelince:
Kuşkusuz bunda en büyük etken. Sultan Reşat zamanında Orta Avrupa’yı ve Karadeniz’i Basra Körfezi’ne bağlamak amacıyla demiryolu hattının yapımına 1911 yılında başlanmış ve 1. Dünya Savaşı nedeni ile yapımına ara verilmiş olup, Demiryolu ve İstasyon binası Fransızlar tarafından yapılmıştır. 1924 yılında yeniden başlatılan hat çalışması 1927 yılı 21 Kasım’ında tamamlanarak işletmeye açılmıştır. Suluova’nın diğer ucunda bulunan Hacıbayram İstasyonu 1934 yılında hizmete açılmıştır.
Suluova’da Demiryolunun bulunması, 1952 yılında Amasya Şeker Fabrikasının Suluova’ya kurulmasına vesile olmuş ve 5 yıl sonra da ilçe olmasını sağlamıştır.
GEL GELELİM TAŞOVA’YA
10 Ekim 1946 Akşam Gazetesi
1946 yılında inşaatına başlanan idare ve anbar binaları inşaatı, Taşova’nın ilk Kaymakamı Celal Gürmen döneminde resmi bir törenle gerçekleştirilir.Atatürk Bulvarında (Samsun Caddesi) 21 dönümlük alana kurulan Tekel inşaatı 1949 yılında bitirilerek hizmete girer. Bu alan içerisine tütün depoları, idare binası, satış mahalli ve lojmanlar bulunuyordu. 1977 yılında ise Doğu Mahallesine dönemin Gümrük ve Tekel Bakanı Gün Sazak tarafından 1000 m2’lik 10 adet tütün deposu, idare odası ve yemekhaneden oluşan Tekel depoları yapılır.
12 Ağustos 1985 tarihinde dönemin Başbakanı Turgut Özal beraberinde; Devlet bakanı Mesut Yılmaz, Ahmet Karaevli, Maliye Gümrük ve Tekel Bakanı Ahmet Kurtcebe Alptemoçin, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sudi Türel, Adalet Bakanı Nejat Eldem, Ulaştırma Bakanı Veysel Atasoy, Sağlık Bakanı Şadi Pehlivanoğlu, Amasya Milletvekileri İsmet Özarslan ve Adnan Aslan Tutkun ile birlikte ilçemize gelerek Yaprak Tütün İşleme Tesislerini açar.
Ancak 2000’li yıllarda Taşova Tekel İşletmenin tamamen kapatılması Suluova ile aramızdaki makasın iyice açılmasına neden olur. Oysa Suluova’daki Şeker fabrikası ve yan kuruluşları varlıklarını hala sürdürmeye devam ediyor. Üstelik Organize sanayi bölgesi ve Organize Besi Sanayi bölgesi Suluova’nın daha da büyümesini sağladı.
İKİ İLÇENİN BİRBİRİYLE BENZEŞEN HUSUSLARI
Çaykara Kondulu Hacı Ali Efendi ( Hacı Ali Galip Yücel Efendi )
1900 yılında Trabzon-Kondu Dernekpazarı’nda doğdu ve dini ilimler tahsil ettikten sonra 1942 yılında köy olan Suluova’nın camiinde göreve başladı. Vefat ettiği 1993 yılına kadar çevresini irşad etti.
Hacı Ali Efendi, bitkisel ilaçlarla hastaları tedavi etme konusunda ayrı bir istidat sahibiydi. Birçok hastayı bu yöntemle iyileştirmiş ve elinin başparmağı kopma noktasına kadar kesen bir vatandaşın parmağına dikiş atarak tutturup kısa sürede tedavisini yapmıştır.
Hacı Ali Efendi, güzel yüzlü, son derece mütevazı, güzel konuşan, hoş sohbet bir alim ve mürşid idi. Sohbetlerinde söz bitmez ancak dinleyicilerin yorulduğunu anlayınca hemen sohbeti keserdi. Gözlerinden zeka fışkırırdı. Samsun’da, Trabzon’da, Çaykara-Dernekpazarı’nda ve ülke genelinde çok sayıda kendisine intisap etmiş müritleri vardı.
Ali efendi 1992’de ziyaret için gittiği ata yurdu Trabzon-Kondu’da 1993’de vefat etmiş, kabri Kondu’dadır.
DAĞISTANLI BEŞİR EFENDİ
Beşir Efendi, 1905 yılında Dağıstan’da doğmuş, 12 yaşına kadar Dağıstan bölgesinde yaşamıtır. Dağıstan’dan Türkiye’ye gelmek için yola çıktığında henüz 12 yaşındadır. Beşir Efendi 1930-1935 yılları arasında beş yıl “Karakuş” dağlarında kalmış, bu bölgedeki insanları doğruya ve güzelliğe çağırmış sonrasında Ali Osman Efendinin yanına dönüp, 1935-1940 yılları arasında ticaretle uğraşmıştır. 1940 yılında da Erbaa’nın Ravak (Cevresu) köyüne yerleşmiştir.
1958 yılına kadar Ravak (Cevresu) köyünde hayatını sürdürmüş, aynı yıl ilçemize gelerek, Yemişen mahallesi Okullar caddesine yerleşmiştir.
Beşir Efendi’nin bağlı olduğu tasavvuf okulu, Nakşibendi tarikatının Halidiyye koludur. Mevlanâ Halid-i Bağdadi’ye kadar ulaşan Halidi silsilesi şu zatlardan oluşmaktadır: Mevlana Halid-i Bağdadi, Abdullah-ı Mekki, Yanyalı Hacı Mustafa İsmet Efendi, Behrullah Efendi, Ali Osman Efendi, Beşir Efendi.
24 Ocak 1975’de Taşova’da vefat eden Beşir Efendi’nin türbesi ilçemizde Yemişen kabristanlığındadır.
BENZEŞEN BİR DİĞER HUSUS
Taşova ve Suluova 12 Eylül öncesi olaylandan ülke genelinde büyük orandasıkıntı yaşamış iki ilçemiz. Amasya merkez ve diğer ilçeler de etkilense de, bu iki ilçemizde her iki cenahtan gençlerimiz hayatını kaybetmiş ve onlarca yıl hapishanelerde yatmışlardır.
Hayatını kaybeden tüm insanlarımıza Cenab-ı Allah’tan rahmet diliyoruz.
