Yayına hazırlayan: Yüksel Kara-Öğretmen
9 Mart 1944 tarih ve 3/529 sayılı kararname ile 4498 sayılı kanuna 1943 mali yılı Nafia Vekâleti bütçesinde “Adapazarı, Hendek, Erbaa ve Niksar Zelzele Mıntıkalarında Yapılacak İşler ve Yardımlar” adı ile açılan 618/A faslına konulan 1,5 milyon liralık ödenekten harcama şekli tespit edilmemiş bulunan 140000 liranın Erbaa’daki imar işleri için sarf edilmek üzere Kızılay’a verilmesi kabul edilmiştir (BCA 030.18.1.2.104.16.13).
Ancak daha sonra 21 Haziran 1944 tarih ve 3/1039 sayılı kararname ile bu paranın 50000 lirasının Adapazarı ve Hendek’te yapılan inşaat ve istimlâk işlerine tahsisine karar verildiği anlaşılmaktadır (BCA 030.18.1.2.105.42.3).
Erbaa depremleri ile ilgili rastladığımız son kararname 3 Haziran 1949 tarih ve 3/9354 sayılıdır. Buna göre, Erbaa’da halk tarafından yaptırılmasına izin verilmiş olan barakaların yıktırılma süresinin 1949 yılı sonuna kadar uzatılmasına karar verilmiştir (BCA030.18.1.2.119.42.15).
İkinci Dünya Savaşının hüküm sürdüğü dönemde ülke gelirlerinin önemli bir kısmını savunma giderlerine ayıran Türkiye Cumhuriyeti, kararnamelerle sadece Erbaa için değil deprem felaketine uğramış diğer bölgelerine de gereken maddi imkânları ayırmaktan çekinmemiştir.
Sonuç
Türkiye’de 20. yüzyıl boyunca Kuzey Anadolu Fay Hattı’nda çeşitli depremler yaşanmıştır. Bu Hat üzerindeki yerleşim birimlerinden biri olan Erbaa 1939, 1942 ve 1943 yıllarında ağır sonuçları olan depremler yaşamıştır. Bu üç deprem kazada oldukça ciddi tahribat yapmış ve küçümsenmeyecek derecede can ve mal kaybına sebep olmuştur.
1939, 1942 ve 1943 depremleri kışın ağır hüküm sürdüğü bir dönemde üstelik geceleyin insanların gece vakti evinde bulunurken meydana gelmesi can kaybının artmasına yol açmıştır. Deprem yüzünden açıkta kalan vatandaşlar bir yandan da kışın ağır şartlarıyla uğraşmak zorunda kalmıştır. Bu da depremzedeler için kış daha dayanılmaz bir hale gelmiştir.
Depremler üzerine, Hükümet deprem felaketinin yaşandığı kazalara ve köylere yardım elini uzatmaya çalışmış ve yaraların sarılmasına yardımcı olmuştur. Kızılay da ihtiyaç oranında para, gıda ve çadır yardımı yapmıştır.
Çevre vilayetler ve kazalardan başka şehirlerin de halk olarak depremzedelerin yardımına koştuğunu görmekteyiz.
Beş yılda üç büyük deprem, can kaybına, göçlere ve birçok işyerinin yıkılması veya zarar görmesine neden olmuştur. Bu da Erbaa’nın sosyo-ekonomik açıdan önemli zararlar görmesine neden olmuştur. Erbaa’nın depremler öncesi eski seviyesine ulaşması uzun bir zaman gerektirecektir.
Özellikle Türkiye üzerinde İkinci Dünya Savaşının ekonomik açıdan olumsuz etkileri devam ederken yaşanan depremin Devlet bütçesine önemli bir yük getirdiği unutulmamalıdır. Buna rağmen, silahlı tarafsızlık politikası izleyen ve sosyal devlet anlayışına sahip Türkiye Cumhuriyeti’nin depremin neden olduğu olumsuzlukları gidermek ve vatandaşın acısını dindirmek noktasında elinden geleni yaptığını söylemek mümkündür. Aynı zamanda
Tokat Vilayeti dâhil diğer vilayetler halkının da savaş ekonomisinin neden olduğu zorluklara rağmen depremden etkilenen Erbaa’ya yardımda bulunmaktan kaçınmamaları ülke insanının hayırseverlik duygularını göstermesi açısından kayda değerdir. Deprem karşı oldukça riskli bir mevkide olan Erbaa’nın yumuşak zeminden daha elverişli ve dayanaklı olan bir zemine nakledilmesi depreme karşı bir önlem olarak görülmüştür. Böylece depremin yıkıcı etkileri daha az düzeyde karşılanması sağlanmaya çalışılmıştır.
KAYNAKÇA
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
Belge numaraları metin içerisinde sunulmuştur.
Süreli Yayınlar
Cumhuriyet
Düstur
TBMM Kavânin Mecmuası
TBMM Zabıt Ceridesi
Ulus
İnternet Adresleri
http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/bilgi/sss_tr.htm.
(Erişim Tarihi:09.08.2010)
http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/default.htm.
(Erişim Tarihi:09.08.2010)
Kitap ve Makaleler
BAŞ Hakan (2006). Varlık Vergisi’nin Türk Siyasal Yaşamına Yansımaları
(1942-1957), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli:
(Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi).
ACUNSAL Ferit (1947). Gerçeklerin Diliyle Tokat, İstanbul: Tanin Basımevi.
KOÇAK Cemil (2010). Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), Cilt.2, İstan-
bul: İletişim Yayınları.
TATAR O., H. Gürsoy, F. Koçbulut, K.Ş. Kavak, T.F. Sezen, A. Polat, Z. Akpınar,
L Mesci (2006). “Kuzey Anadolu Fay Zonu-1942 Erbaa-Niksar Depremi
Yüzey Kırığı: Yeni Gözlemler” Aktif Tektonik Araştırma Grubu 10. Top-
lantısı, İzmir: 02-04 Kasım 2006, Dokuz Eylül Üniversitesi,
http://web.deu.edu. tr/atag10/pdf/54-atag10-tatar.pdf (Erişim Tari-
hi:11.10.2013)
YILMAZ Ali, Kemalettin ŞAHİN, M. Hazım ŞAHİN, “Depreme Bağlı Yeri Değiş-
tirilen Bir Şehir: Erbaa, Tokat”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,
Cilt:6, Sayı:24, Volume:6, Issue:24, Kış 2013, Winter 2013: 414-425.
S O N
