16. YÜZYILDA TAŞOVA (Sonisa Nahiyesi)

Mufassal – İcmal Defterler, “yalnız Kanuni’nin ilk yıllarına ait tahrir sonuçlarını ihtiva eden… 937 H / 1530 M tarihinde hazırlanmış, başka bir örneği hiçbir dönemde ortaya çıkmamış Osmanlı Devleti’nin bütün ana kaynaklarını toplu olarak vermesi itibariyle çok kıymetlidir.”

“Defterlerin başında Dibace yer alırdı. Dibace’nin akabinde defterin ait olduğu Sancak, Sancak Kanunnamesi, Sancak’ın İdari Birimleri, Kaza, Nahiye, Köy, mezra’a, yaylak, otlak, kışlak, çayır ve varsa cemaatler; kimin HASsı, ZEAMETi, TIMARı, Vakfı ve Mülkü olduğu kaydedilirdi.”

Bu açıklamadan sonra SONİSA Kazasının karyelerini Mufassal – İcmal Defterde olduğu gibi aynen kaydedeceğim.

Bu kayıtlar BEŞ YÜZ sene evvelki Sonusa Kazası’na bağlı yerleşim yerlerini ifade etmektedir.

Esas defterdeki sayfa numaralarını yer yer parantez içinde vereceğim.

(Sayfa aralığı: 527 – 561)

Haydi Bismillah!

YER ADLARI:

-Abdülgani Çiftliği -YERKIZDI (529)

-Ağacık Çiftliği

-Abdullah Paşa Daru’l Hadis Medresesi (Nefs-i Amasya)

-Ahi Mustafa Zaviyesi

-Ahi Nahcivan Zaviyesi

-Ahmet b. Himmed Fakih Bağı (549)

-Ahmet yeri (549)

-Ayan (Anara) köyü -Kuh-i Karakuş

(Bu yerleşim yeri 1880 sonrasında nahiye kaydedildiği için burada zikrettim.)

-Ahınlu / AHİLU köyü

-Ahurköy

-Alauddin köyü / Aladun

-Ala inek köyü

-Alaca kilise köyü

-Alahtiyan köyü

-Alan-ı Aluç

-Alan-ı Bekür

-Alan-ı Çepni

-Alan-ı Sarıbey

-Alan-ı Yüğürdük

-Alpulu köyü

-ANDIRAN köyü

-Apsak köyü (?)

-Av baba köyü

-Av dıraht köyü

-Ayasun köyü

-BAŞU BARAKLU köyü (536)

-Bayramalanı / ŞEYHLİ köyü

-Behramşah köyü

-Beleni köyü / BELEVİ köyü

-Berancık köyü

-Bey Alanı

-Bigani köyü

-BİDEVİ / Birevi köyü (535)

-BOLADANLU köyü

-Boranus köyü

-Bozyaka köyü (532)

-Büksüz köyü

-Cami-i HÜSEYİN AĞA Mahallesi -SONİSA

-CEDİD mahallesi -Nefs-i Sonisa (527)

-Çalkara köyü (529)

-Çamurcuk köyü (537)

-Çanakçı köyü

-Çanakçı mezra’ası

-Çandır köyü

-Çaşnigır Hacı Zaviyesi (537)

-Çat alan köyü

-Çift köyü / Sonisa

-ÇÖRMÜK köyü

-Çörek yeri (548)

-Çukur alanı köyü

-Daru’l Hayr Medresesi

-Daru’l Hayr Suyu

-DARUMA / Darma / Ballıca (537)

-Değirmenlü (531)

-Depe köy

-Derecik köyü

-Derecik -Kışlak köyü

-DESTEK Köyü (538)

-Devletyar Çiftliği

-Dilkülü kaya mevki’i (549)

-Dırahana köyü

-Dursun Bey Evladı Çiftliği (541)

-Dursun Bey Evladı Çiftliği -Evkebe köyü (532)

-Dükkancı köyü (530)

-Enbiya Veledi Şeyh Nimetullah zaviyesi (529)

-Eksel köyü (534)

-Eryaba köyü

-Evrik köyü (?)

-Esenlü köyü / ÜRKÜT köyü

-Ekinci gözü mezra’ası

-Ezaniş köyü

-Fahralu köyü

-Felenbek -FELENBEL (537 -538)

-Nefs-i Felenbel / HÜVELENKALE

-Ferhat / Feryad mezra’ası (533)

-Fındıklar mezra’ası

-Fidi köyü

-Frenkhisarı

-Galyos köyü

-Geliğin köyü

-Gevri köyü (?)

-GEYDOĞAN köyü

-Gökse köyü

-Göl köy (535)

-Göldere köyü

-GUDERE köyü (539)

-Hacıbazarı Büzürk köyü (528)

-Hacıbazar-i Küçük köyü

-HADDADİ / Kadadu / Çaydibi köyü

-Haddadi mezra’ası (532)

-Hadim köyü

-HAFIZ Mahallesi (Nefs-i Sonisa) (527)

-Haki Çiftliği

-HALMAZ / Halamaz / Yayladibi

-Hanum Hatun Medresesi (531)

-Hatun Türbesi (531)

-Haras / Hariş mezra’ası

-Hazinedar köyü

-Hızır İlyas Zaviyesi (Sonisa / 527)

-Hızırpaşa Medresesi (533)

-Hormu / Kalıkala köyü (?)

-Hosan / Hoşan köyü

-Hüseyin Bey Çiftliği

-Hüseyin Ağa medresesi (532 – 534)

-Hüseyin Ağa mescidi (530)

-Iğlağık Çiftliği

-Ilıca mezra’ası

-İbrahim Veledi Çiftliği (536)

-İnbut-i Bala köyü

-İnbut-i Zir Etrakiyye köyü (532)

-İncük köyü (536) TEKKE köyü (?)

-İrekiyye köyü (İREK / Erek) (532)

-İskilüb köyü

-İskili mezra’ası

-İt burnu köyü / SOĞANLI köyü

-İvazlu köyü

-Kadram mezra’ası

-KALIKALA köyü / Galala / Dörtyol (542)

-Kamış(i) köyü

-Kapaklu köyü

-Karaağaç köyü (530)

-KARABÜK köyü (537)

-KAVAKLUCA / Karakluca (538)

-KARAMUK köyü

-Karakaş Kal’ası (540)

-Karkın köyü

-Kaymas köyü

-KAZURAN mahallesi / Sonisa (533)

-Kehlari köyü (?)

-Kenahor köyü

-Kışlak-ı Osmanlu Etrakiyye köyü (532)

-Kışlak-ı Sığırlu köyü (534)

-Kışlak-ı Şamlu köyü

-Kızılçubuk köyü (528)

-Kilta köyü (?)

-Kirikiyye köyü (?) (537)

-Kınık köyü / Taşabad

-Koçak Alanı

-Koru Haddadi mezra’ası

-KOZLUCA köyü (Felenbel) (538)

-Kozluca köyü (Sonisa) (?)

-Kulal köyü

-Kuds-i Mübarek (529)

-Kundalu mezra’ası

-Kurdoğlu mezra’ası

-Kuruçay köyü

-Kutlu köyü (538)

-Kuytul köyü (528)

-Kuz Alan köyü

-Kümnari (?)

-Kürekçi Tahir Bağı (549)

-Manastır mezra’ası

-Mengen mezra’ası

-Mehmet Paşa bin Hızır Paşa Zaviyesi (534)

-Mekke-i Şerif (532 -534 -541)

-Mescid-i M. SİNAN mahallesi -SONİSA

-Mikail köyü

-Milali köyü

-Musalu köyü

-Mustafa Bey Zaviyesi

-MÜLK köyü (542)

-Nureddinlü köyü (536)

-Nuru’ddin Zaviyesi (536)

-Obalu köyü (542)

-Omalı mezra’ası (542)

-OMALU mezra’ası (532)

-Oruç Gazilü mezra’ası (536) (Tazı Köyü)

-Oylukbükü zemini

-Oylukbükü mezra’ası

-Ömer Biraderi Yahya Çiftliği (533)

-Özmüş köyü

-Posteri (?)

-Rahte köyü

-Revak köyü / Iravak / Koçak (528)

-Salur köyü

-Saray Bağı yeri (549)

-Saru İskender Değirmeni (549)

-Sultan Hatun C. (533)

-Serahur köyü (534)

-Sergis köyü

-Sevüklü köyü

-Seyyid İbrahim Zaviyesi / Revak

-Seyyid Nureddin Zaviyesi / ZUDAY (529)

-SEYÜDLÜ köyü (532)

-Soğanlık köyü (itburnu köyü)

-Sonice (527)

-SONİSA Kal’ası (529)

-SONİSA KAZASI (527 – 528)

-NEFS-İ SONİSA (527)

-SÜLEYMAN FAKİH Mahallesi -SONİSA (527)

-Surban mezra’ası

-Sule mezra’ası / Frenkhisarı

-Şadırvan Yeri (548)

-Tacilü köyü

-Tahun mezra’ası

-TANIBU köyü (529)

-TAŞABAD (535)

-Taşköprü (548)

-Taşköprü Yeri

-Tatlucak köyü (535)

-Tavlı köyü (533)

-Tazı köyü (536)

-TEKELÖZE köyü (542)

-TEKYE BAĞI (548)

-Tonbak köyü (542)

-Tonu köyü

-Toro(no)s köyü

-Tutmara / Tutma / Göldere köyü

-Ulukapu mezra’ası

-Ulu Miri mezra’ası

-Kundalu mezra’ası

-Kadi Zaviyesi

-Pir Hasan Veledi Mustafa Çiftliği (536)

-SULTAN HATUN CAMİİ (533)

-ŞEYH NUREDDİN ZAVİYESİ (530) / ZUDAY

-Şeyh Şerefüddin Zaviyesi (533)

-Şeyh Veled-i Mustafa Zaviyesi (538)

-Şeyh İbrahim Zaviyesi / Revak (528)

-Şeyh Zaviyesi (536)

-Şeyh Mihman zaviyesi (527) / Sonisa

-Şeyh Mahmud zaviyesi

-Şeyh Murat Zaviyesi

-Şeyh Mustafa Veled-i Kasım zaviyesi (536)

-Şeyh Şirmend Zaviyesi (527)

-Urus köyü / ORUSU (530)

-Uzunkavak mezra’ası / Frenkhisarı

-ÜRKÜT köyü (Esenlü köyü)

-Yatuk mezra’ası

-Yavar(a) köyü

-Yavdaş köyü

-Yenişehir Kal’ası

-Nefs-i Yenişehir (530)

-Virancık köyü / Felenbel (Berancık)

-Yenice köyü / Felenbel (538)

-Yenice köyü / Sonisa (528)

-YERKIZDI köyü (529)

-Yoğun bullut köyü (535)

-Yörgüç Paşa İmareti (Nefs-i Amasya) (528)

(Amasya’nın Sonusa tarafını Osmanlı Devleti’ne bağlayan kişi olarak memlekette imareti var.)

-Zaviye-i Çeşnigır köyü / Felenbel

-Zipare köyü

-ZİDOY Köyü

-Zidoy Zaviyesi (528 -533)

-Zidoy mezra’ası (528)

-Ziğdi köyü (531)

Bala mahallesi -İrekiyye köyü (532)

Cedid mahallesi -İrekiyye köyü

Zir mahallesi -İrekiyye köyü (532)

(Bu son üç mahalle İrekiye köyüne bağlı. Muhtemel ki 1880’den sonra nahiye merkezi tayin edilen İrek / Erek köyü bu köydür.)

AES

Eylül 2020

*

NOTLAR:

-Kuh-i Karakuş bölgesine cetvelde yer vermedim. Bu bölge Ziğdi’nin kuzey doğu dolaylarıdır ve bugün Erbaa ilçesine tabidir.

-Kışlak-ı Osmanlu Etrakiye köyü dikkatimi celbetti. Oba Köyü’nde bu köyden geldiğine inandığım bir sülale var. Yeni dilde Osmanlı Türkleri Kışlağı demek olan bu köyün zamanla yerinden taşındığına kanaat getirdim.

-Seyidlü köyü’nün Sepetli ile münasebetinden bahsetmiştim. Çünkü Seyidlü köyü 1840’da kayıtlarda Felenbek dahilinde ama sonraki kayıtlarda varsa da ulaşamadım. Adının değiştiğine dair inancımı korumaya devam ediyorum. Hatta okuma hatası diyesim bile var.

-Sepetlü köyü’nün yanıbaşında 1825’lerde yerleşim sağlamaya başlayan Oba köyü 1910’lardan sonra muhtarlık vasfına eriyor. Sepetlü köyü 1899’dan itibaren nahiye iken 1911 yılında Destek köyüne nahiye statüsü veriliyor.

Köylerin adının geçmemesinde özel mülk, çiftlik ve vakıf olma ihtimalinin de payı var gibi duruyor.

-Bu kayıtta adına rastlamadığım Boraboy Köyü’nün 1574 tarihli tahrirleri ihtiva eden Defter-i Mufassal-ı Liva-i Sivas’ta yer aldığını görmekle de biraz hayretimi gizleyemedim.

Bu nedenle BORABOY köyünü haricen kaydetmek gerektiğine karar verdim.

-Felenbel nahiyesi genel manada Taşova’dan Ladik’e kadar olan geniş alanın adıdır. Hüvelen Kale adı Nefs-i Felenbel olarak kaydedilmiş olmalı ki Hüvelenkale adı geçmedi.

-Gudere diye bir köy adı geçti. Sepetli ile Halamaz arasında, yaklaşık üçüncü kilometrede, Oba köyünün yol ayrımında bulunan mevkiinin adı Güdure / Güdere olarak biliniyor.

*

Bu vesileyle Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü ile Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’ne, makale

ve araştırma yazılarına ulaşma imkanı veren bilim insanlarına can-ı gönülden teşekkür ederim.