Ahmet Günaydın
1960’lı yıllar, ilçe merkezi 3500 nüfusa sahip, köyleriyle birlikte yaklaşık 65 bin insanımız yaşıyor. Son yapılan 2023 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre; ilçe merkezi: 10.979, köyleriyle birlikte 30.882 nüfusa sahip, Yani: köy nüfusumuz 62 binden yaklaşık 20 bine düşmüş.
Altmışlı yıllarda Pancar, tütün ve ormana dayalı ekonomik hayat. Bamya, Kiraz, üzüm, soğan, hububat, sebzecilik ve meyvecilik henüz çok yaygın değil.
O dönemlerde bir çok ilçede olmayan Tekel Müdürlüğü, Pancar Dairesi ve Orman işletmeye ait şefliklerimiz var.
İnsanlığa zarar verse de ilçeye hayat veren tütün ekimi iyice azaldı. Ama insanlarımız sigara içmeye devam ediyor ve sigara dünyada ekonomik alanda önemini devam ettiriyor. Bir dönem 458 işçinin çalıştığı Tekel İşletme Müdürlüğü kapanmış. Son 5 yıldır dünya devi sigara tröstlerinin tütüne iyi fiyat vermesi ile bazı teknolojik gelişmelerin üretimi kolaylaştırması nedeniyle bir kaç köyümüzü tütün üretimine yeniden sevk etmiş.
Pancarın ise kota ve yanlış uygulamalar nedeni ile üretimi büyük oranda düşmüş. Son yıllarda ekim çoğalsa da eski günler artık bir hayal. 1999 yılında 19.000 dekar alanda ekilen ve 81.680 ton üretimi yapılan şeker pancarı, 2016 yılında 333 dekar alana kadar düşmüş ve 1700 ton üretime kadar düşmüştür. Daha önce yaklaşık 40 köyümüzde üretilen pancar, 2016 itibarı ile 14 köyümüzde üretilmektedir. Her yıl kademeli olarak azalan pancar üretiminin bu denli düşüşünde: köyden şehire göçün hızlanması, son yıllarda artan meyve bahçeleri, sulamada ırmak suyumuzun kirlenmesi ile göç ve beraberindeki insan gücünün azalması gibi sebeplere bağlanılabilir. Oysa bir dekar ekili pancar alanı aynı ölçüdeki orman alanından 3 kat fazla oksijen sağlamaktadır. Yine son yıllarda yaygınlaşan ve tehlike saçan yapay tatlandırıcılara göre şeker pancarından üretilen şeker sağlıklı ve organik bir üründür.
Ancak ormanlarımız 10 yıllardır ilçemize hayat vermeye devam ediyor. Yeşil örtüsü ve bol oksijeniyle ilçemize ayrı bir görünüm veren orman, ayrıca ekonomik alanda da büyük katkılar sağlıyor. 1951 yılında Yemişen mahallesi Okullar caddesinde tek katlı bir binada kurulan Merkez Orman İşletme Şefliği ve 1960’lı yıllarda kurulan Destek Orman İşletme Şefliği ile şeflik sayımız 2’ye yükselmiş. Bu yıllarda Alpaslan, Esençay, Kavaloğlu, Kumluca gibi yörelerde kurulan toplu koruma birimleri zamanla lağvedilmiş. 1980’li yıllarda merkez ve Destek ve orman işletme şeflikleri modern binalarına kavuşmuş. Akdağ ve Buğalı dağlarındaki zengin ağaç çeşitlerimiz bölge insanlarına kamyonculuk ve kesim işçiliği noktasında katma değer sağlamış. Özellikle güney kesimde kalan Dazlı ormanları, 1970’li yıllardan beri hem kamyoncular için hem kesim ekipleri için gelir kapısı olmuş. O dar ve keskin virajlı stabilize yollarda Dazlı’dan orman envali taşıyan nakliyecilerimiz kelle koltukta ailelerinin geçimini sağlamıştır.
1980’li yıllarda tek Taşıyıcılar kooperatifinin 268 üyesi olan kamyoncularımızın kooperatif sayısı 2’ye çıkmış ama üye kamyoncu sayısı ise 80’lere düşmüştür.
Dazlı ; Haşmetli tepelerinde zengin ağaç türleri, Boladan çayı ile ilçemizin eşsiz bir köşesi Dazlı ve Ortaürküt (Döner Taş) mezraları şimdilerde Hüsnüoğlu muhtarlığı olarak birleşmiş. Geç kalsa da Hüsnüolu’nda geçtiğimiz yıllarda kurulan Orman Kalkınma Kooperatifi faaliyetlerini sürdürüyor. İlçenin kuzey kesimindeki köylerin TOKSOY önderliğinde bir orman kalkınma kooperatifi kurma çalışmaları ınkıtaya uğramış durumda.
Amasyamızın Orman Bölge Müdürlüğü olmasında, en büyük orman emvaline sahip ilçemizin orman varlığı büyük etken teşkil ediyor. 2010 ve 2014 yıllarında kurulan Boraboy ve Akınoğlu Karaağaç ve Kumluca orman işletme şeflikleriyle şeflik sayımız 6’ya yükselerek, 2020 yılından itibaren Orman İşletme Müdürlüğümüz kurularak hakkımız teslim edilmiştir.
İlçemizin kalkınmasını çok büyük etkisi olan Orman İşletme Müdürlüğümüz ilçe ekonomisine en büyük katkı sağlayan gözbebeği resmi kuruluşumuzdur.
Bu yazımızda; 9 Ağustos 2015 günü yayınladığımız bir araştırma yazımızdan yola çıkarak yarım asır sonra nereden nereye geldiğimizi özetledik.
