Ahmet Şimşek
Ülkemizde ve yöremizde bir zamanlar önemli yer tutan tahta ürünleri son günlerde hayatımızın baş köşesinde yeniden yerini aldı.
Tahta ürünlerin yapımı ve ustaları, incelikleri, sağlıklı olup olmadıkları hakkında sayfalarca kitaplar yazılır, tezler hazırlanır yine de tamamı anlatılamaz, çünkü geniş bir konudur. O yüzden biz işin kültürel yapısını, geçmiş ve günümüzde ağaç ürünlerinin yeri ve önemi üzerine bu yazıyı kaleme alalım istedim. Acaba hala bu kültürel aletlerimizi kullanabilir miyiz? Sağlıklı yaşayabilir miyiz? Özümüze dönebilir miyiz? Gündeme getirelim istedim.
Türk tarihinde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında ekonomik şartların durumuna göre tahta ürünlere daha çok ilgi alaka vardı. Kullanılan el ve araçların neredeyse tümü ağaçlardan yapılır ve kullanılırdı. El ürünleri ilkel aletlerle yapılmakta iken son zamanlarda sağlık için tahta ürünlere dönülmesi, teknolojik makinelerden yararlanılarak seri üretime geçilmesi hızla çoğaldı. Ama hala el ile adına zanaat denilen ilkel marangoz aletleri ile tahta ürünler yapılmaktadır. Tahta ürünleri el oyması ile yapılmakta ve ustası giderek azalmaktadır.
Tahta ve ağaç ürünlerinin en başında ağaç kaşıklar, çocukların ilk yürümeyi öğrenmeleri için yapılan yürüteçler, çocuk oyuncakları, kaval ve düdükler, tahta tabaklar, tencereler, tahta oyuncaklar, tahta arabalar, ağaçtan yapılmış su boduçları, ve yayıklar, tahta kağnılar, tarım aletleri, ağaç beşikler, sarımsak döveçleri, dibekler, dirgen, yaba, kapı, kapı kilidi, pencere kasaları, sele ve sepetler, heğler, ok, yay, sofralar, ağaç siniler, (talbalar) elbise askılığı, divanlar, sandalyeler, masalar, ılıncak, salıncak, kepçe ve güderler başlıca üretilen ve kullanılan malzemelerimizin başında gelmektedir.
Ne güzelmiş eskiler, sağlıklı ürünler kullanıyorlarmış, farkında olmadan kansorejen malzemelerden uzak duruyorlarmış. Ağaç ürünler, Demir, bakır malzemeler kullanılmakta iken son dönemlerde, çelik, çinko, alüminyum, teflon, döküm, Çelik derken granit adı altında yeni bir malzeme daha çıktı ortaya. Sağlıklı mı? sağlısız mı? Kimse bakmıyor, kaliteli mi hiç bilmiyoruz. Birde merdiven altı üretilen kalitesiz ürünlerin ortalara sürülmesi tamamıyla sağlığımızı hiçe sayıp, kansere davetiye çıkarılmaktadır. Özellikle tahta kaşıklar, çocukluğumuzun en önemli kullandığım malzemedir. Biz çorbalarımızı, yemeklerimizi, tahta kaşıklarla yerdik. Çocuk olmamız nedeniyle kaşık ağzımıza biraz zor sığardı. Büyükler büyük bir iştahla ortaya konulan büyükçe bir bakır tabaka (zaan) konulmuş çorbayı kaşıklayarak, varsa pekmez tabağına ekmek batırılarak, yemekler yenirdi.
Sağlıklı, huzurlu, geçmişini, kültürünü, tarihini yaşayan yaşatan güzel bir yaşam süren bir nesil olarak yaşamamızı diliyoruz.
05amasyam-05 Kültür, Haber, Magazin 2023
