Enver Seyhan
Rahmetlik Arkeolog, Müze uzmanı ve Kültür Bakanlığı temsilcisi Ali Önder bir not göndermişti.
Notunda, tarihi kaynaklara göre tahmin edilen, Tokat şehrinin iki bin sene önceki merkezine dair fikrini Erbaa şehri olarak belirtiyordu.
Kentin adı: Komana.
Gönderdiği Not Şöyle:
“Enver Seyhan;
Strabon’un babası Komana (eski Erbaa) şehri tapınağında rahip. Geografica adlı 12 ciltlik eserinin sonuna eklediği haritada Taşova, Dereli köyü Cenüklü harabelerinin olduğu yer de işlenmiştir. O dönemde bu şehrin adı Grekçe “Kirazlık” anlamına gelen bir kelime ile anılmakta.”
“(Şu anda bu adı hatırlayamadım, hatırlayınca yazacağım.)”
Hatırlayınca yazdı:
“Colea.”
* * *
Bu konuda İzmir’in “Kiraz” ilçesini örnek vererek
bazı bilgiler vermişti. Not almış olsam da şu anda elimin altında olmadığından buraya alamadım.
Galiba, adı “Kiraz” olan yerlerin vaktinde “Colea” ismiyle anıldığını söylemişti.
Nedenine gelince:
Adı “Kiraz” veya “Colea” olan yerler, kiraz memleketidir; arazinin doğal yapısı kiraz ağacına gebedir.
* * *
Bölgede “Cenüklü” yerleşim yeri dışında, Kalekale yerleşim yerinden de söz etmem lazım. Bu ismin yani “Colea” adının bölgeyi bütüncül olarak kapladığını düşünüyorum.
Kalekale yerleşim yeri hakkında, önceki yazılarımdan kısa bilgilere ulaştım:
“Dörtyol:
1928-Kalekale
535 -Koloe
(Koloi / Xoloe)”
“Kalekale” adından da az çok anlaşıldığı gibi, Roma devrinden kalan bir kalenin harabeleri üstünde kurulu bir yerleşim yeridir.
5’nci yüzyıldan itibaren “piskoposluk” olduğu ayrı bir bilgi kaydı ve kaynağıdır. Xoloe’de Piskopos görevli ise, kilise olarak kullanılan bir bina bulunması da ihtimal dahilindedir.
* * *
Rahmetlik Ali Önder, Cenüklü harabelerinden ve Roma ordusundan ve kışlalardan söz ederdi. “Roma ordusu paralı askerlerden meydana gelmiştir” dediğini ve hatta yazdığını anımsıyorum.
Paralı askerler, bulundukları merkezlerde aileleriyle birlikte yaşarlardı.
* * *
“Cenüklü” yerleşim yerinde, tümen yerleşkesinden bahsettiği olurdu. Hal böyle olunca, askerlerin evleri de burada, Cenüklü yerleşim biriminde kurulmuş olmalıdır sanki!
Ayrıca, Dereli ve Darma civarındaki Roma yolundan bahsettiğini de hatırlıyorum.
Romalılar, yol ve su konusunda dünyada önemli gelişmeler yaptılar.
Bilinen hamam kültürünü geliştirdiler.
* * *
Bugünkü mevcut durum gösteriyor ki; gerçekten bölge kiraz ziraatına uygun, elverişli ve yeterli bir bölgedir.
ES
2024
* * *
Yorum:
Dilek Duru Günay:
(Emekli Öğretmen / Yazar / Şair)
“Çocukluğumda; Cenüklü’de bir büyük tarla kiralamıştık. İki üç sene işledik. Taş yığınlarının içinde kendiliğinden olan biraz kiraz, biraz elmaya benzeyen bodur meyve ağaçları vardı.”
Yorum Ekle
