1 Ekim – 31 Ekim tarihleri meme kanseri farkındalık ayı olarak biliniyor. Ülkemizde kanser olan dört kadından biri meme kanseri olduğundan erken teşhis çok önemli. Bu konuya dikkat çekmek için Ekim ayı boyunca meme kanserine farkındalık oluşturmak maksadıyla çeşitli etkinlikler düzenleniyor.
Bu kapsamda ilçemizin sağlık meslek lisesi olan Taşova Süleyman Bursalı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ile ilçemizde görev yapan sağlık personeli arasında 6 Kasım 2019 Çarşamba günü saat 15:00’de voleybol maçı düzenlenecek.
Meme kanseriyle ilgili İstanbul Bezmialem Tıp Öğrencileri Birliği adına Aylin Gareayaghi’nin yaptığı çağrıyı da sizinle paylaşmak istiyoruz.
İçinde bulunduğumuz Ekim Ayı, Meme Kanseri Farkındalık Ayı olarak biliniyor. Biz geleceğin hekimleri de elimizden geldiği kadar farkındalık uyandırmaya çabalıyoruz. Ne yazık ki bazı popüler akımlar bu farkındalığı yeterli düzeyde oluşturmaya yetmiyor. Peki bizler daha somut adımlar atmak adına ne yapabiliriz?
Gelin bu seneki Ekim Ayı için kendimize çevremizden, akrabalarımızdan, komşularımızdan bir kadın seçelim ve onu meme kanseri hakkında bilgilendirelim. Kendi kendine meme muayenesi gibi çok basit fakat büyük önem taşıyan bir yolu öğreterek gerçek bir farkındalık yaratalım. Hangi taramaları, kaç yaşlarında yaptırması gerektiğinden bahsedelim. Unutmayalım ki kanser önlenebilir bir hastalıktır ve bizler çevremizden sadece bir kadın için dahi olsa yaktığımız bu mumla kansere dur diyebiliriz!
Kendi kendine meme muayenesi nasıl yapılır diyorsanız:
- Muayene edilecek memenin tarafındaki kol başın üzerinde tutulur ve diğer elin parmak uçlarıyla dairesel, yukarı aşağı veya ışınsal şekilde meme dokusu taranır.
- Memelerde belirgin bir şişlik, kitle, içe çökme, renk değiştirme, portakal kabuğu görüntüsü görüldüğü durumlarda doktora başvurulmalıdır.
Hatırlayalım: Kendi kendine meme muayenesi 20 yaşından sonra her ay, mamografi 40 yaşından sonra her sene tekrarlandığı durumda meme kanseri vakalarının %80’i erken dönemde saptanabilir.
MEME KANSERİ HAKKINDA
Meme kanseri, memedeki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkar. Meme kanserinin neredeyse tamamı kadınlarda görülür. Ancak erkeklerde de meme kanseri görülebilir. Meme kanseri ülkemizde ve dünyada kadınlarda en sık görülen ve aynı zamanda en sık ölüme neden olan kanser türüdür. Ülkemizde kanser olan her dört kadından biri meme kanseridir.
Meme kanserinde yaşam şekliyle ilişkili değiştirilebilecek risk faktörleri şöyledir:
- Fazla kilolu ya da şişman (obez) olmak
- Yeterli fiziksel aktivite yapmamak (hareketsiz bir yaşam sürmek)
- Hiç doğum yapmamış ya da ilk doğumunu 30 yaşından sonra yapmış olmak
- Doğum kontrol hapı ve iğnesi kullanmak
- Menopoz sonrası hormon tedavisi almak
- Alkol kullanmak: Özellikle günde 1 bardaktan (1 bira, 1 bardak şarap, 1 duble sert alkollü içecek) daha fazla alkol tüketimi riski daha çok arttırmaktadır.
Meme kanserinde değiştirilemeyecek risk faktörleri ise şunlardır:
- Kadın olmak: Kadınlarda erkeklerden 100 kat daha fazla meme kanseri görülmektedir.
- Yaş almak: Yaş arttıkça meme kanseri riski artmaktadır.
- Belirli kalıtsal genlere sahip olmak (özellikle BRCA1, BRCA2 gibi)
- Ailede meme kanseri öyküsünün olması: Birinci derece akrabalarda (anne, kız kardeş, kız çocuk) meme kanseri görülmesi riski iki kat arttırmaktadır. Meme kanseri olan kadınların çoğunluğunda (yaklaşık 10 kişiden 8’inde), ailede meme kanseri öyküsü olmadığını belirtmek önemlidir.
- Kişinin bir memesinde kanser olması: Diğer memede ve aynı memenin diğer bölgelerinde de kanser görülme riskini arttırmaktadır.
- Yoğun meme dokusuna sahip olmak
- Memede iyi huylu oluşumların (fibroadenom gibi) olması
- Erken adet (mens) görmeye başlamak (özellikle 12 yaşından önce)
- Menapoza özellikle 55 yaşından sonra girmek
- Göğüse radyoterapi almış olmak
Meme Kanserinin Belirtileri
Memelerinizin normalde nasıl göründüğünü ve nasıl hissettiğinizi bilmek, meme sağlığının önemli bir parçasıdır. Meme kanserini olabildiğince erken yakalamak, başarılı bir tedavi şansı sunar. Ancak neyin aranacağını bilmek, düzenli mamografilerin ve diğer tarama testlerinin yapılmasının yerini tutamaz. Tarama testleri, herhangi bir belirti ortaya çıkmadan önce meme kanserinin erken aşamalarında bulunmasına yardımcı olur.
Meme kanserinin en sık rastlanan belirtisi, memede ağrısız, zamanla büyüyen bir yumrunun (kitlenin) ele gelmesi, hissedilmesidir. Ayrıca ele gelen yumru (kitle) olsa da olmasa da aşağıdaki belirtiler de meme kanserinde görülebilmektedir:
- Bir memenin tamamının veya bir kısmının şişmesi (belirgin bir yumru hissedilmese bile)
- Memede ya da meme ucunda ağrı
- Meme derisinde kaşıntı ve yanmayla belirgin yangısal durum (ekzema, mayasıl)
- Meme ucunda çekilmeler
- Memede portakal kabuğu görünümü
- Meme derisinde tahriş
- Tek taraflı meme ucunda akıntı- özellikle kanlı akıntı
- Memenin bir kısmında veya tümünde şişlik, memede şekil değişikliği
- Meme ya da meme ucu derisinde kızarıklık, kabuklaşma, kalınlaşma
- Koltuk altında yumru (kitle), bazen memede yumru hissedilmeden önce, kanser koltuk altında veya köprücük kemiğinin etrafında şişme veya yumruya neden olabilir
Bu belirtilerden herhangi biri meme kanseri dışındaki şeylerden de kaynaklansa da, belirtiler görüldüğünde, nedeninin bulunabilmesi için bir genel cerrahi uzmanına muayene olunmalıdır.
Tanı:
Meme kanseri ileri dönemlere gelene kadar belirti vermeyebilir. Meme kanserine erken dönemde tanı konması, tedavinin başarıya ulaşma ve hayatta kalma şansını arttırmaktadır. Erken teşhiste en önemli faktör, kişinin bu konuda bilinçlenmesidir. Erken tanı için aşağıdaki yöntemler uygulanmaktadır:
- 20-40 yaş arası: Ayda bir kendi kendine meme muayenesi yapılmalıdır. (Kendi kendine meme muayenesi broşürüne https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-yayinlar/afis-brosur web adresinden ulaşılabilir.) Meme kanseri belirtilerden biri görüldüğünde vakit geçirmeden doktora başvurulmalıdır. Ayrıca iki yılda bir doktora meme muayenesi için gidilmelidir.
- 40-69 yaş arası; Ayda bir kendi kendine meme muayenesi yapılmalı, yılda bir doktora meme muayenesi için gidilmeli ve iki yılda bir mamografi çektirilmelidir.
Ülkemizde her ilde var olan Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM adreslerimiz https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ketem) ücretsiz olarak mamografi çekilmekte; ayrıca kendi kendine meme muayenesi eğitimleri ve broşürleri de ücretsiz olarak verilmektedir.
Tedavi
Her hastanın tedavisi farklılık göstermekte olup; tedavi kararında hastalığın yeri, evresi, hastanın yaşı ve diğer sağlık sorunları gibi birden fazla faktör etkilidir. Meme kanserinde cerrahi, ışın tedavisi (radyoterapi) ve ilaç tedavisi (kemoterapi) gibi farklı tedavi seçenekleri uygulanmaktadır.
Korunma
Tüm kanserlerde olduğu gibi; sağlıklı (sebze ve meyveden zengin) beslenme alışkanlıkları, haftada en az 150 dakika orta düzeyde (en az 10 dakika tempolu yürüyüş, bisiklete binme gibi) ya da hafta da en az 75 dakika ağır düzeyde (en az 10 dakika koşma, yüzme gibi) fiziksel aktivite yapma, sağlıklı kiloda olma ve bu kiloda kalma ile alkol kullanmama meme kanseri riskini azaltmaktadır. Aile hekimine danışılarak sağlıklı kiloda olunup olunmadığı öğrenilebilir. Özellikle 1,5-2 yıl emzirmenin de anneyi meme kanserinden koruduğuna dair çalışmalar bulunmaktadır.
Kaynaklar
- Breast Cancer. American Cancer Society. https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer.html (Erişim tarihi: 26.08.2019)
- Türkiye Kanse(Erişim tarihi: 26.08.2019)r İstatistikleri. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı, Ankara 2017 https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/istatistik/2014-RAPOR._uzuuun.pdf (Erişim tarihi: 26.08.2019)
- WHO PEN Protocol 4 4.1 Assessment and referral of women with suspected breast cancer at primary health care http://www.who.int/ncds/management/Protocol4_1_BreastCancerAssessment_and_referral.pdf?ua(Erişim tarihi: 25.09.2017)
- Türkiye Kanser Kontrol Programı 2016.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı. Yayın No:987, Ankara, 2016.
