Rahmetin sonsuz kaynağı, özünde sonsuz rahmet sahibi olan Allah ismi nasıl ismi has ise, Rahman ismi de sıfatı hasdır. Yani sadece Allah için kullanılabilir. Mahluka nisbet edilemez. Rahim ismi öyle değildir. Kur’anda rahim ismi hem Allah için hem peygamber için hem de mü’minler için kullanılır. Allah falana rahmet etsin demek Allah falana rahman ve rahim isimleriyle tecelli etsin demektir.
Rahman ve rahim isimleri birbirine yakındır ama aynı manaları içermez. Rahman ve rahim isimlerinin her ikisi de rahmet kökünden türetilmiş Arapça kelimelerdir. Rahman Allah’ın zatına dönük bir sıfat rahim ise fiiline dönük bir sıfattır. Rahman ve rahim arasındaki fark şöyle söylenebilir. Rahman isimlendirme olarak Allaha özel, tecellisi olarak tüm varlığa geneldir. Rahim ise isimlendirme olarak genel, tecelli açısından ise sadece mü’minlere özeldir. Yani Kur’anda rahmanın rahmeti mü’minlere tahsis edilmezken, rahimin rahmeti sadece mü’minlere tahsis edilir. (Araf 156,ahzab 33,tevbe 1179) Klasik tefsir yorumları Allah’ın rahman isminin dünyada, rahim isminin ahirette tecelli edeceğini söyler ama Kur’anda Allah’ın ahirette de rahman olduğu söylenir.
Rahmanın rahmetinden mü’min de yararlanır kafir de, iyiler de yararlanır kötüler de, kurtlar da yararlanır kuzular da yararlanır. Rahimin rahmeti ise sadece mü’minler içindir. Allah dünyada örttüğü günahlardan dolayı rahmandır. Ahirette affettiği günahlardan dolayı ise rahimdir. Rahman cehennemden kurtaran rahim ise cennete nail kılandır.
Araf suresi 156. ayette Cenab-ı Allah ‘ve rahmeti vesiat külle şey’ yani rahmetim her şeyi kuşatmıştır buyurur. Buharide(7554) geçen bir kutsi hadiste ise Allah ‘şüphesiz ki rahmetim gazabımı geçmiştir’ buyurur. Rahmet Allah’ın zatının bir özelliğidir. Bu özelliği rahman temsil eder. Rahmanda tecelli eden rahmet ise varlığın ilk sebebidir. Yani rahman yokluğa rahmetiyle tecelli edince varlık meydana gelmiştir. İşte bu yüzden varlığa ‘nefesi rahmanda denilir’. İlahi rahmet varlığı hem zahirden hem batından kuşatmıştır. İlahi rahmetin bütün varlığı kuşatmasından ne inkarcı müstesna ne de cehennem müstesnadır. Çünkü ayette rahmetim her şeyi kuşatmıştır geçer. Her şey kelimesine bildiğimiz ve bilmediğimiz her şey girer.
Bazıları cehennemin ve ilahi gazabın gerekçesini merak ederse bunun cevabı rahmettir. Biz genelde ölülere rahmet okur birisi ölünce Allah rahmet etsin deriz. Doğrusu Allah ölüye de diriye de rahmet etsin olmalıdır. Yani yaşayan bir kimsenin Allah’ın rahmetine yani şefkat ve merhametine ihtiyacı yok mudur. ALLAH kesinlikle herkese rahmet ediyor. Bunun garantisi var. Eğer böyle olmasaydı kafirlere bir yudum su ve bir nefes hava vermezdi. Çünkü en’am suresi 12. ayette ‘ketebe ala nefsihir rahmet’ yani Allah kendi nefsine rahmeti yazdı buyurarak rahmeti varlıkları yaratışında ve yaşatışında kendine ilke edindiğini söylemiş oluyor.
Allah’ın rahmetine canlı ve cansız her şey muhtaçtır ama en çok da insanın ihtiyacı vardır. Her gün ve her an hata yapmaya müsait durumdayız. Allah’ın merhameti olmadan yaşamamız imkansızdır. Peygamberimiz Müslim’de geçen 2752 no’lu hadisinde şöyle buyurur; “Allah rahmeti yüz birim kılmıştır. Doksan dokuz birimini kendi katında tutmuş birini ise yeryüzüne indirmiştir. Mahlukatın birbirine gösterdiği merhamet bu bir birim sayesindedir. Bir hayvanın yavrusuna yönelik bir tehlikeyi bertaraf etmek için kendisini siper etmesi bile bu kabildendir” buyurur.
HASAN APAYDIN
