Çaydibi Köyü
İlçemize 6 km uzaklıkta olan Çaydibi köyünün eski ismi Hattadi (şive değişikliği nedeni ile Gadadu şeklinde söylenmektedir.) Tarihi 1400’lü yıllara dayanmaktadır. Çaydibi o dönemlerde Osmanlı paşalarından Süleyman Paşa’nın çiftliğidir. 1986 yılında resmi kayıtlara hala bu şekilde görünen belde de 1986 yılında vatandaşlar tapu belgelerine sahip olmuştur. 1971 yılında belediye teşkilatı kurulan kasaba 2009 yılında yapılan referandum sonucu Taşova ilçesinin mahallesi haline geldi. 2013 yılında tekrar köye dönüşen Çaydibi bamyasıyla üne kavuşmuştur. Bugün ilçemizde en çok bamya yetişen köydür. Çaydibi’nin 1985 nüfus sayımında 2217 olan nüfusu 2024 verilerine göre 770’dir.
Kaynak: Ahmet Günaydın
ÇAYDİBİ KÖYÜ TARİHÇESİ
1171’de Danişmentliler idaresinde iken Selçuklu devletine 1175 tarihinde 2. Kılıç Arslan zamanında geçmiştir.
1398 senesinde Osmanlı padişahı Yıldırım Bayazid tarafından Osmanlı devletine katılmıştır. Konargöçerler tarafından kurulduğu daha sonra yerleşik hayata geçildiği bilinmektedir. Bu köylerden biri olan Haddadi 2. Bayezid tarafından Haddadi Rum eyaleti beylerbeyi olan Yakup Paşa’ya mülk olarak verilmiştir. Haddadi tabi felenbel iki baştan mülk Yakup Paşa mir mirân-ı vilayet-i Rûm ile köhnee tevâbi ve levâhık ile gayr-i ez çiftlik hâ-i evlad-ı Dursun ve evlad-ı Ağlaga ve Ağacık ve Hüseyin Beg ve Dursun Beg evladının çiftlikleri mülk-i Yakup Paşa ki hâliya vakf-ı camii ve çilehane der-Amasya Daha sonraları Süleyman Paşa vakfı diye bilinir. 19. Asırda Canik Bölgesi ayanı ve Trabzon Valisi Süleyman Paşa Haddadi köyünü çiftlik olarak adına vakfetti. 1550 li yıllarda Köyümüz Sonisa Kazası Felenbel (Çalkaya) Nahiyesine bağlı bir köy idi.
Sonisa Nahiyesi merkez nahiye Karakuş, Frenkhisarı, Taşova (Taşabat), Felenbel (Çalkaya), Pamuközünden oluşmaktadır ve 16. yüzyılda Felenbel (Çalkaya) Nahiyesinde şu köyler bulunmaktadır: Felenbel (Çalkaya Erbaa), Alan-ı Bey, Tutma, AlanBayram, Karabük, Ursu (Gökpınar), Zahte (Rahte), Köykend, Karsavıl, Kapaklu, Haddadi (Çaydibi), Tekelöz (Gürsu), Zaviye-i Çaşnigir, Fendel, Yenice, Halamaz, Destek, Kozluca, Karamuk, Alan-bey, Alan-ı Yekür, Taylu, Ahilü, Çanakcı, Kavakluca, Özmüş, Gevekse, Borabay, Gevri, İtburnu (Soğanlı Ladik) oluşmaktadır.
Felenbel Nahiyesinin Taşova’nın Kuzey kısmını oluşturduğu Nahiye Destek çayının etrafında kurulduğu Merkezinin Felengel (Çalkaya) köyü olduğu yazılmaktadır. 1455 de Felengel’e bağlı 30 köy olduğu belirtilmektedir.
Tebriz’den Bursa’ya giden tarihi ipek yolu üzerinde olması Bu yolun biri kuzeyden Kastamonu Bolu, diğerinin güneyde Çorum-Ankara istikametinde olduğu Daha sonra birleşerek Amasya-Tokat, Erzincan ve Aras vadisi üzerinden Tebriz’e ulaştığı bilinmektedir.
1. Murat Han Çorum-Osmancık istikameti, Yıldırım Bayezid Erzincan’a kadar bu yolu takip etmiştir. Fatih Sultan Mehmet Trabzon’u fethettikten sonra İstanbul’a bu yoldan dönmüştür. Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman da Acem seferinde bu yolu kullanmıştır.
Mezra olan Haddadi’ye (Koruhaddadi) yerleşik hayatlarını idame ederler. Konargöçer olarak Ahıbegmüşlü cemaatinin yerleştiği 1455′ de Karahisar-ı Şarki’den dört neferin köyümüze yerleştiği bilinmektedir.
Osmanlı’nın kurucularından olan Kayı boyundan Karakeçili oldukları da söylenmektedir. Bu bölgede Çepni, Karkın, Kınık ve Salur gibi Oğuz boyları olduğu bilinmektedir. Çepni düşmanı görünce savaşan anlamında, Karkın Ulu ve aç doyuran, Kınık her yerde aziz, Salur nerde olsa kılıç ve çomağı iş görür anlamındadır.
Cumhuriyet döneminde de köyümüze gelip yerleşenler mevcuttur. 1455’li yıllarda da pirinç, buğday, arpa, ipekböcekçiliği, pamuk, arıcılık, keten, bağ ve meyvecilik, koyun, keçi, inek, kömüş besledikleri söylenebilir. Şu anda çiçek bamya diyarı olarak bilinmektedir.
Haddadi ismi meslek ismi olup hat sanatı ile anılmış. Güzel yazı yazanlar hat sanatı ile uğraşanların yeri diyebiliriz veya had demirci olarak ta geçmektedir. Ayrıca Had demek çizgi ayrışma noktası anlamlarına da gelmektedir. Koru haddadi ise koruluk saklanılan ormanlık gizlenen yerdir. 1926 tarihine kadar Haddadi olarak anılmış. Bir ara Gadadu olarak söylendiği bilinmektedir. Gadadu isminin değirmene gelen vatandaşların hayvan ve arabalarının çamura saplanması sonucu çamurdan çıkamadıkları “gada bela dur” anlamında kullandıkları efsane olarak söylenmektedir. 1950 yılında Çaydibi olmuştur. Çaydibi olması da kenarından çay geçmesi olarak yorumlanmaktadır. Eski köy yerleşim yerinin ipek yolu üzerinde oba yolunda kenarında kuru gadadu olarak bilinen yer olduğu bilinmektedir. Daha sonraları su sıkıntısı nedeniyle çay kenarına mesken edinilmiştir.
Haddadi nüfusu 1455 de 37 kişi, 1520 de 59 kişi, 1574 de 170 kişi olduğu biliniyor. Nüfus artınca mülk edinmek için orman olan pelitliklerin balta ile kesilerek kütükleri sökülerek tarla yapıldığı bilinmektedir.
Köyümüzde pirinç üretimi yapıldığı için 1574 de dink (pirinç) değirmeni kurulmuştur. Dink değirmenleri su veya hayvan gücü ile çalışırdı.
1971 yılında kasaba olmuş belediyelik iken 2008 de nüfusunun 2000 inin altına düşmesi sonucu köy olmuştur. 1986 tarihinde köy halkı tapusuna kavuşmuştur. 2024 sayımında köyde yaşayan nüfus 398 Erkek, 372 Kadın toplam 770 kişi olarak sayılmıştır. Dışarıda yaşayanlarla birlikte nüfusun 10 bine yakın olduğu tahmin edilmektedir.
Köyümüzdeki Soyadlar
1- Ak 2- Akgül 3- Akın 4- Akkaya 5- Aktaş 6- Apaydın 7- Aras 8- Arslantaş 9- Arslan 10- Aşçı 11- Avcı 12- Aydın 13- Ayral 14- Aytaç 15- Bak 16- Bayram 17- Beşpınar 18- Bilgen 19- Ceylan 20- Cingöz 21- Coşkun 22- Cüre 23- Çetin 24- Çınar 25- Çoruh 26- Demirel 27- Dikmen 28- Dilek 29- Doğan 30- Döner 31- Duran 32- Elgün 33- Er 34- Eraslan 35- Ercan 36- Erdoğan 37- Ergüz 38- Erol 39- Fırat 40- Gani 41- Genç 42- Gökay 43- Göktepe 44- Güler 45- Gültekin 46- Güneş 47- Güney 48- Güngör 49- Hancı 50- İncel
51- Kahriman 52- Kaplan 53- Karagöz 54- Karakaya 55- Kavak 56- Kaymak 57- Keleş 58- Keskin 59- Kılıç 60- Kılınç 61- Koca 62- Koç 63- Koçak 64- Köksal 65- Köse 66- Kurt 67- Meşe 68- Oğuz 69- Öz 70- Özalp 71- Özarslan 72- Özcan 73- Özdemir 74- Özen 75- Özey 76- Özkan 77- Özsoy 78- Öztürk 79- Sarı 80- Sevindikoğlu 81- Şahin 82- Şen 83- Tekin 84- Temiz 85- Temizel 86- Tercan 87- Tuncel 88- Turan 89- Tutum 90- Türköz 91- Uçar 92- Uzun 93- Ünsal 94- Ünür 95- Yaşar 96- Yavuz 97- Yetkin 98- Yüksel 99- Yıldırım 100- Yıldız 101- Yılmaz soyadları mevcuttur.
LAKAPLAR
Felekler, Karaahmetler, Kayaçavuşlar, Ali Pehlivanlar, Balıkçılar, Fındullular, Köseler, Çerkezahmetler, Kahrimenler, Cinaliler, Halimler, Cımbıllar, Osmanlar, Sinanlar, Mazinler, İzetağalar, Ustalar, Kerkütlüler, Deli Miktarlar, Hacılar, Şamballar, Kılıkçılar, Kadirağalar, Buruşuklar, İsmailoğulları, Emeksizler, Fikri efendiler, Abüdünler, Kürtler, Titikler, Kadılar, Haliller, Caliüsüyünler, Kurular, Ganiler, Şirikler, Hancılar, Sarılar, Sülekler, Keleşler, Çakırlar, Sarılar, Çoşdirikler, Ciniler, Seyitçavuşlar, Memetçavuşlar, Yahnılar, Kayadoğanlar, Ömerdayılar, Kayaömerler, Hasgüller, Koçoğlanlar, İzehocalar, Kocoosmanlar, Kopuklar, Haşımağalar, İzeustalar, Gödekler, Gögömerler, Fisilahmetler, Karabacaklar, Bekirler, Eşkiyalar.
Köyümüzün tarihinin büyük bir kısmını Prof. Dr. İsmail KIVRIM yazmış olduğu Taşova Erbaa Yerleşme Nüfus ve Ekonomi 15.-16. yüzyıllarda Sonisa Kazası Amasya Belediyesi Kültür yayınlarından yararlandım. İsmail Kıvrım hocamıza teşekkür ederim. Daha Değişik Kaynaklardan da yararlanılmıştır.
Derleyen: Çaydibi köyü halkından
















