“Yaşlıların bedduasını alacağım biliyorum ama gençlerinde duasını alacağımdan eminim. Erbaa yeni yerine taşınacak.”
15 Nisan 1944
Tokat Valisi İzzettin Çağpar.
O zamanlar ilçemiz olan Erbaa bundan 80 yıl önce tabiri caizse yerle bir olmuştu.
Şu an ki ilçemiz Taşova’nın kurulma sebeplerinden ve birçok köyümüzün can kaybı yaşadığı böyük zelzelenin üzerinden tam 80 sene geçti.
Bir dönemin en büyük olayını yaşayanlardan duyduğum kadarıyla sizlere aktarmak istiyorum.
20 Aralık 1942 günü akşam üzeri saat 17.03’te
merkez üssü Niksar ve Erbaa olan 7.0 ölçeğinde özellikle Erbaa ilçesinde yıkılmadık yer bırakmayan ve şehrin yerleşim yerinin değişmesine sebep olan büyük bir deprem meydana geldi.
Kuzey Anadolu fay hattında yer alan bu bölgede başta Niksar, Erbaa, Yemişenbükü (Taşova),Ladik, Havza ve Merzifon ‘da bu depremde 3000 insanımız hayatını kaybetti.
Depreminin canlı tanığı çok kıymetli büyüğümüz Özkan Ağış beyin şu hatırasına yer vermeden geçemeyeceğim.
“Depremden bir gün sonra Erbaa, Niksar yoluna elli metre mesafede kocaman bir fay hattı olduğunu gördüm bu kocaman bir çukurdu ve içine camış (manda yavrusu)düşmüştü insanlar onu ordan halatlarla bin bir güçlükle çıkarmışlardı.
O zamanlar nüfusu 3000 olan Erbaa bu depremde yaklaşık 650 insanını kaybetti.
Bu rakamın ve diğer ilçelerdeki kayıpların büyüklüğü bu depreme Böyük Zelzele adının verilmesine neden oldu.”
Eskiler bir olay anlatacakları zaman Böyük zelzele öncesi yada sonrası diye ikiye ayırırlardı.
1939 Erzincan depreminin üzerine birde bu depreminin yaşanması ve kayıpların büyük olması nedeniyle Erbaa ilçesinin yerleşim yeri o zamanki yerinden şimdiki yerine nakledildi.
Zamanın valisi İzzettin Çağpar tarafından 1944 yılı Nisan ayında şimdiki Erbaa’nın temeli atıldı.
Alman bir şehir planlamacı tarafından yerleşim planı yapılan Erbaa günümüzde geçmişin yaralarını sarmış bölgemizin en güçlü tarım ve sanayi merkezidir.
Eskiler dedim ya eski evlerin ocaklık başında bunları anlatırdı kağnılarla yaralı, ölü taşıdık derlerdi.
Bundan 80 yıl önce kaybettiğimiz insanlarımıza Cenabı Allah’tan rahmet diliyorum. Mekanları Cennet Olsun.
Anlatanlara rahmet anlayıp ders alanlara selam olsun.
Böyük Zelzele
Böyük zelzele derlerdi böyükler
Çok canlar aldı,söndü ocaklar
Birde Cihan Harbi derlerdi
Gideni geri vermedi ekseri
Giden de sağlam geri dönmedi.
Kelkit Vadisini eyledi mezar
Erbaa kan ağlar, figan feryatlar
Genç, yaşlı demeden yok oldu Niksar
Emir Hak’tan çare gelmez ecele
Bir nesili toprak etti Böyük Zelzele.
Hakkı BİÇER
